Τετάρτη 20 Ιουλίου 2016

ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟ

Πληθώρα   η  παραλλαγές  ονομάτων   στην  ποντιακή  γλώσσα,  τόσο    πολλές  που  αρκετές  φορές  τα  πραγματικά   ονόματα να  έχουν  ξεχαστεί. Π.χ.  το  όνομα  Παρασκευή  ενώ  στην  περιοχή  της  Πάφρας  παρέμεινε  ίδιο,  στην  περιοχή  της  Τραπεζούντας  έγινε  Παλάση,  Παρέσα  και  απ  αυτό  Πάλη. Το  1922  ταξίδεψε  στην  Ελλάδα  και  την  τωρινή εποχή    ακούγεται  σαν  Σούλα.  Στον  Καύκασο  πέρασε  σαν  Παρέσα,  χωρίς  αλλαγή  πήγε <εξορία>  στο  Καζαχστάν  και  από  εκεί  ήρθε  στην  Ελλάδα. Η  Ξανθίππη  έγινε  σκέτη  Ξάνθη.  Στο Πόντο  ήταν  πολύ  διαδεδομένο  το  όνομα  Σουσάνα  που    ακούγονταν  και  σαν  Σόνα.  Στην  Ελλάδα       έγινε  Σόνια  και στο  Καύκασο   εν  μέρη  έμεινε  σκέτο  Σόνα.  Στο  Καζαχστάν  όπου  τις  ρωσίδες  Σοφίες  τις  έλεγαν  Σόνιες,  έγιναν και  πόντιες  Σόνες  έτσι. Ερχόμενοι   στην  Ελλάδα  το    1966-  1967  μερικές  καταγράφηκαν  σαν  Σοφίες.  Τέλος  πάντων,  μεγάλο  μπέρδεμα μ   αυτό  το όνομα!
 Ένα άλλο  όνομα  είναι  το  Ρούδα.  Βγήκε  από  την  ροδιά  που  στην  ποντιακή  ακούγεται σαν ρουδ’,  έτσι  το  όνομα  έγινε  Ρούδη  και  ύστερα  Ρούδα.  Η  αλλαγή  στο  Ρουδάμα  έγινε  στην  εξορία,  αυτό βέβαια  μονό  στα  χαρτιά.  Υπήρχε  στο  Πόντο  το  όνομα  Χριστιανή, ,  η  εγγονή  μιας  γιαγιάς  Χριστιανής  την  γνώρισα  σαν   Χριστίνα  Η  αλλαγή από  τα  σοβιετικά  ληξιαρχεία  έγινε  και  σε  άλλα  ονόματα.  Οι     καζάχοι  υπάλληλοι    που  δεν  ήξεραν  καλά-καλά  τα  ρωσικά  έκαναν   τη   Βασιλική   Βαλεντίνη.   Ακόμα  και  αν  ήσουν  Χρήστος  σε  έγραφαν  Χριστόφορο, το  όνομα  του   Χριστού  απαγορευόταν.  Οι  αγράμματοι,  πίστευαν  πως  ο  Χριστόφορος  προερχόταν  από  τον  Χριστόφορο  Κολόμβο.  Δεν  ξεχώριζαν  το Αλέξανδρος  από  το  Αλέξιος.  Οι  Μαρίες  γινόντουσαν   Μαρίνες  και  αντίθετα.  Εγώ  από την  μεριά  μου,  κρατώντας  μια  λίστα  με  όλα   τα  ελληνικά  ονόματα,  έκανα  μια  σύντομη  έρευνα   και  κατέγραψα  όλες  τις  παραλλαγές   όπως  μου  τις  είπαν:


Αγάπη                                            Αγάπη,   Αγαπίτσα
Αγγελική                                        Αγγέλη,  Αγγέλα
΄Αγγελος                                        ο  Άγγελος-ν
Αθανάσιος                                      Θανάσης, Θάνοσ-ν
                                                                                                         
Αθηνά                                             Ανθή,  Ανθίτσα,  Νούλα,  Ανθούλα, Σούλα;.
Αικατερίνη                                      Κατερίνα, Κάτια
Αλέξανδρος                                    Αλέκος,  γυν.  Αλεξάνδρα
Αλέξιος                                            Αλέξης   γυν.  Δεν υπήρχε
Ανέστης                                            Ανέστης
Αναστασία                                      Ανάστα,  Νάστη
Ανδρέας                                             ίδιο                          
Άννα                                                Άννη,  Ανίκα,  Ανίτσα, Αννούλα
Αντιγόνη                                           ίδιο
Αντώνιος                                        ο  Αντώντς
Αποστόλης                                     ο  Πότσος-ν,ο Πότσολοσ-ν
Αργύρης
Αργυρώ
Αριστείδης
Αριστοτέλης                                  Τέλης
Αφροδίτη                                        Άφρω
Αχιλλέας                                        ο  Χίλλοσ-ν
Αρτεμισία                                       η  Μίση
Βαρβάρα
Βασίλειος                                       ο  Βάσοσ-ν
Βασιλική                                         Βασώ,  η Βασίλη, η Βασίλα
Γαλίνη                                             Γάλη
Γεώργιος                                        Γιωρίκας, Γιωργούλη
                                                        Γούλης
Γρηγόριος                                      ο Γοργόρτς, ο  Γρηγόρτς
Δανηίλ
Δέσποινα                                         Δέσπω,  Δεσποινή,  Ποινή-(ιτσα), Ποινούλα
Δημήτριος                                       Δήμος,  Μήτοσ
Διομήδης                                         Μήδης
Δόμνα                                              Τόμνη
Ειρήνη                                              Νίνα
Ελένη                                                Ελέγκω, Ελενίτσα
Ελευθέριος                                       Λευτέρτς
Ελισάβετ                                           Λισάβ’,  Λίντα,  Λίζα
Ελπίδα                                             Έλπη
Εριφίλη                                            Φίλη
Ελπινίκη
Εύα
Ευθαλία
Ευγενία                                             Ευγένη
Ευγένιος                                            Ευγένης(  σπάνιο)
Ευδοκία
Ευδοξία
Ευθύμιος                                          ο  Θύμιον,  ο Θυμίκον
Ευθυμία                                            Θυμία                                                     
Ευκλείδης                                                                                            
Ευριπίδης
Ευλαμπία                                                                                              
Ευρώπη                                             Εύα
Ευτέρπη
Ευστάθιος                                        ο Στάθιον, ο Σταθίκον
Ευτυχία                                             η Ευτύχω
Ευφροσύνη                                       η  Φρόση
Ζαχαρίας                                            Ζαχαρέας
Ζωή                                                    η Ζώη,  η  Ζωίκα
Ηλίας
Ηρακλής                                          ο  Ηράκλης
Θεανώ                                              Θεόνη
Θεμιστοκλής                                 ο  Θεμιστόκλης
Θεοδοσία                                          Θοδοσία
Θεοδότη
Θεοδώρα                                          Θοδώρα
Θεόδωρος                                        ο  Θόδωρον
Θεοφάνης                                        ο  Θεόφανον(σ)
Φεοφρονία(  σπάνιο)                         Φρονία
Θεοχάρης                                           Χάρης,  Χάτσης ( Χατζής)
Θωμας
Ιάκωβος                                            ο  Ιακώβσ’
Ιεροκλήσ
Ιορδάνης                                           ο Ιορδάντσ’
Ιωακείμ                                              ο Ιακείμσ’
Ιωάννης                                            ο  Γιάννες,  Γιάγκος,  Γιαγκούλης
Ιωσήφ                                               ο  Ιωσήφσ’
Καλλιόπη                                         Κάλλη
Καλυψώ                                            Κάλη
Κλεοπάτρα                                       Κλεόπα-η
Κλεονίκη
Κοσμάς
Κυριακή                                            Κερέκη,  Κερεκίτσα-  Κίτσα
Κυριάκος                                          ο  Κυριάκον
Κωνσταντίνος                                   ο  Κώτσιον΄ ο  Κώστης
Λάζαρος                                           ο Λάζον, ο Λαζαρίκον
Λαυρέντιος
Λεονίδας                                                ο Λιόνιας
Λουκάς
Μαγδαληνή                                            Μάγδα
Μαργαρίτα
Μάρθα
Μαριάνθη                                              Ανθή
Μαρία                                                    Μάρω,  Μαρίκα,  Μαρίτσα,  Μάρη
Ματθαίος                                              ο Ματθαίον
Μελπομένη                                           Μέλπω
Μερόπη
Μιλτιάδης                                            ο Μίλτον-σ
Μιχαήλ                                                  Μίχας
Νικηφόρος
Νικόλαος                                             ο  Νίκον-σ
Οδυσσέασ
Όλγα                                                     η  Όλη
Ονούφριος                                             Ονούφρησ
Ουρανία                                                Ουράνη
Παναγιώτης                                          Πάνον-σ,  Πάντζον-σ,  Πανίκας
Παναί’λα
Παρθένα                                                Παρθενίτσα,  η Παρθένη(σπάνιο)
Παρθενόπη                                             Νόπη
Παμφίλη                                                 Φίλη
Παύλος                                                 ο  Παύλον
Πελαγία
Περικλής
Πέτρος                                                    ο  Πέτρον
Πινελόπη                                                 Πινή
Πολύκαρπος                                           ο  Πολύκαρπον
Πολιξένη                                                  η  Ξένη,  η  Πόλη
Πολυχρόνης                                            ο  Πόλιον,  Πόλης
Πρόδρομος                                              ο  Πρόδρομον-σ
Πρόκοπος                                                ο  Προκόπσ’
Σάββας
Σοφία                                                         Σόφη,  Σοφίκα,  Τσόφη,  Φίτσα, Φόφω
Σοφοκλής
Σπυρίδων                                                  ο  Σπύρον-σ
Σταύρος                                                      Σταύρον-σ
Στέφανος                                                    ο  Στέφον-σ
Στυλιανός                                                    ο  Στύλον-σ
Στυλιανή                                                     η  Στάλη  ,  Σταλίκα
Σιμέλα                                                             Σουμέλα
Συμεών                                                        ο  Σύμων
Σωκράτης                                                    ο  Σώκρον-σ
Σωτηρία                                                        η Σωτήρα
Τριαντάφυλλος                                            ο  Τράντης
Φανή
Φανούριος
Φίλιππος                                                        ο  Φίλον,  Φιλίκον
Φωτεινή
Φώτιος                                                            
Χαράλαμπος                                                   ο Χάμπον-σ ,  ο  Λάμπον,  Λάμπης
Χαρίκλεια                                                        Χαρίκλη
Χρήστος                                                          ο Χρήστον
Χριστόφορος                                                    ο  Στόφορον-σ

Χρυσούλα                                                          η   Χρυσή ,η Σούλα



                                                                   

Κυριακή 5 Ιουνίου 2016

ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΟΥ


     Η   ΤΡΑΓΩΔΙΑ  ΤΗ ΖΩΗΣ
  

Οπότε    έμνε   εγώ  παιδίν, ο πάππομ΄   ο  Ηλίας
Εγάπαναν  να λέειμεναν  παλαία   ιστορίας.

Τότε,  σα  χρόνια  σα παλιά,  σ  ση  Πόντου  τα  χωρία
Εντάμα  εγεννέθανε   δύο αδελφών  παιδεία.

Εντάμαν  είδανε  το φως και  έβγαλαν  λαλία,
Εδέσταν  σ σ’όλον  τη  ζωήν  με  αίμαν  και  φιλίαν.

Εντάμαν  εβαπτήγανε  σ   Άι-Γιώρ  την  εκκλησία,
Αέτς  επήρανε  μαζί  θεού  την ευλογία.

Τον  έναν Γιάνγκο  έβγαλαν  τον άλλοναν  Γιωρίκα
Και  ύστερα  για  τα’ολονούς  τρανον   τραπέζ   εποίκαν

Σιγά-σιγά  ετράνιναν,  εξέβαν  α  σην  εγκάλιαν’
Και έτρεχαν  με  τη  χαράν  σ  ση Πόντου  τα  παρχάρια.

Τα  γράμματα  εγάπαναν,  δουλεία  κι’  φογούσαν
Σεβάσκουσανε  τοι τρανούς και τοι  γονές  τιμούσαν.

Πατέρα  είχαν  το  Χριστό,  τη  Παναγία  μάνα
Σ  σην εκκλησία  τη  Αι- Γιώρ  εντούναν  τη καμπάνα.

Είχανε  τέρεμαν  αετί.  Με  τα  κορμία  ισα, 
Εφένουσαν  από  μακρά  σαν  δύο  κιπαρίσσα.

Όμως  εθέλεσεν  ο  θεός  τα  δρόμια  τουν  εχώρτσαν
Όταν  σ  Αι-  Γιώρ  το  πανοήρ  έναν  κορίτς  εγνώρτσαν.

Έτουν  η  Μάρω  η  έμορφος, τα΄΄ άρχοντα  θαγατέρα
Τσιτσέκ  τη  Πόντου θαμαστόν,  άσπρεσσα  περιστέρα.

Το  Γιάγκον  ετέρεσεν  κρυφά.  εγέλασεν  σ  σο  Γιωρίκαν
Τα  μαύρα  μάτιατς  το  κακόν  σ΄έναν  στιγμήν  εποίκαν.

Εκεί  επήγαν  σο χορόν χωρίς  τιδεν  να  λέγνε
Γιατί  κι δύο  θέλεσαν  σ  σο  γιάνατς  να  χορεύνε.

Ας  σα  δεξιά  εσέβανε,  τα  χέρια  εδελιάσταν
Χωρίς  να  εγρικούνα το   οι  δύο  πα  εχολιάσταν.

Αμάν  εσκώθανε  ψηλά  τα’ αρματωμένα  χέρια
Κι  ο  εις σ ση άλλου το κορμη  εκάρφωσαν μαχαίρια.

Αφκά  ερούξανε  μαζί  σ σο  ματωμμένο  χώμα
Η  ψη  εξεβεν   σ σο  ουρανόν  κι΄ασση  δυνών  το  στόμα.

Έρθανε  και  εκοκκίντσανε   τα πράσινα  χορτάτια
Για  τη γυναίκας  το χατίρ  εχάθαν παλλικάρια.

Έκλαψαν  ουλ  οι  ανθρωποι,  τα’ ορμανια  τα  ρασσία
Έκλαψεν  κι΄ουρανος  και  έστηλεν  βροσσία.

Έναν  ταφην  εχτάλεψαν,  δύο  σταυρούς  εποίκαν
Σ σο  πρώτον < Γιάγκος > έγραψαν,  σ  σο  δε΄υτερον  <Γιωρίκας>

Και  όπου και  να  λέγα’τω  ατό  την ιστορίαν
Κλαίω  όταν  τελενα’ το,  απές  ασ ση  καρδίαν.




       ΤΟΥ  ΣΕΒΝΤΑΛΗ  Ο  ΦΟΒΟΝ.


Πίσω  σ ση  αυλής  τη πόρταν
Κρύφκουμε  και  αναμένω,
Αν περάν  το  δρόμο  η Κάλλη
Να  προφτάνω  να  εβγαίνω.

Αναμένω  να  εβγαίνω
Να  ρωτώ  αν  αγαπάμε
Κι΄άμα  θέλμεν,  με  το  κύρημ’
Σ σο  ψαλάφεμα να πάμε.

Έρθεν  πέρασεν  η  Κάλλη
Εξ  κι’έπηγα, εφογόθα
Και  ασο πολλά  το  φόβον
Σ’ έναν  μέρος  εκαρφώθα.

Σ σι  δρομί  κεκά   την  άκραν
Ξαν  εκρύφτα  κι΄ αναμένω
Αν  περάν  εκεί  η  Δέσπω
Να  λαγγευώ  να  εβγαίνω.

Να  ρωτώ  αν  αγαπάμεν
Κι’ άμα  θελ  σα  δέκα  μέρας
Να  περάνω  ας σο  σπίτνατς
Για  ν’ αλλάζουμε  τα  βέρας,

Εξ  εξέβα,  αμα  η  γλώσσαμ 
Ας  σο  φόβον  λες  και  επρέστεν
Και  το  στόμα ασην  αχπάραν
Χωρις  να  λαλώ  εδέστεν.

Έρθεν  πέρασεν  η  Δέσπω
Ούτε  να  τερίμε  εδέχτεν,
Κι’ ύστερα  σ σα  δυο  μήνας
Το  Ιωρδάν  εσουμαδεύτεν.


Έρθαν  πέρασαν  η  Σόφη
Η  Παρέσα  η  Μορφίλη
Η  Σιμέλα,  η  Κερέκη
Η  κουτσέσσα  η  Παμφίλη.

Πάντα  κάτιναν  περμένω
Και  φογούμε  εξ  να  βγαίνω
Φαίνεται  πως ας  σο  φόβομ’
Μαναχό σημ΄ θα απομένώ!